Afrika en aids!

Het verhaal begint wanneer Lieve Blancquaert en Annemie Struyf samen naar Nairobi vertrekken. Dit is de hoofdstad van Kenia. Hier is heel veel menselijke ellende aanwezig: armoede, criminaliteit en aids. Wanneer beide dames aankomen op de luchthaven staat Achieng hun op te wachten.

Het verhaal van Achieng Renish

Achieng is sinds 1996 seropositief en is onlangs met aidsremmers gestart. Verder zijn haar man en haar twee zussen aan aids gestorven. Zij leeft in een sloppenwijk en hier komen we ook in aanraking met de baby Hope. Hope was niet het kindje van Achieng maar van een vader die niet voor het kindje wilde zorgen. Wanneer ze het kindje meebracht dachten de mensen dat ze een kindje in huis nam omdat ze zelf aan het sterven was. Mede daarom noemde ze haar Hope. Ze heeft Hope ook laten testen op hiv: haar uitslag was echter gelukkig negatief. Achieng weet echter dat ze binnenkort zal sterven en hoopt dat Hope veilig terecht zal komen wanneer zij sterft.

Haar man is gestorven aan aids. Hij heeft nooit de moed gehad om er tegen te vechten. Ze hebben niet met elkaar gepraat over hoe ze aan de ziekte waren geraakt. Dit zou hun relatie hebben kapot gemaakt. Haar man wilde de ziekte verbergen, maar zij wilde erover praten omdat zwijgen gewoonweg niet helpt. De laatste jaren zet ze zich dan ook in voor aidsbestrijding. Ze geeft informatiesessies over hiv – preventie en deelde haar persoonlijke ervaringen mee onder het motto “positief leven met aids”. Ondanks haar inzet krijgt ze vaak negatieve reacties omdat ze seropositief is.

Hierna komen we in contact met Rose Kilonzo. Ook zij heeft aids. Ze durft aan niemand te vertellen dat ze aids heeft. De mensen denken namelijk dat je een prostituee bent als je status positief is. Zij is van mening dat de man de vrouw sowieso gebruikt. Ze is in veel haar hoop verloren, de enige hoop die ze nog bezit is God. Haar vriendin Florence heeft ook aids. Samen met Rose vindt ze steun door te bidden tot God. Ook zij is van mening dat de man te dominant is in de Afrikaanse cultuur.

We gaan dan nu ook op zoek naar de Afrikaanse mannen. Hoe zien zij aids? Zijn ze ook besmet en hoe gaan ze er mee om?

De jongens van de sloppenwijken

Achieng neemt Lieve en Annemie mee naar de sloppenwijken van Nairobi. Hier ontmoeten ze enkele zware jongens die al enkele misdaden hebben begaan. Onlangs hebben deze jongens zich laten testen of ze seropositief waren en het resultaat was vreemd: niemand was positief! Het resultaat was echter niet correct en uiteindelijk werden ze allemaal nog eens getest: en ja, ze waren allemaal positief.

Wanneer je de verhalen over hiv hoort, hoor je wel dat de mannen pas laat beseffen dat hun riskant gedrag ook zeer grote gevolgen kan hebben. Hetgeen opvalt is dat geen enkele van de mannen durft zeggen dat ze effectief seropositief zijn. Ze zijn bang om te horen dat ze seropositief zijn. Verder hebben ook alle jongens een enorme slechte jeugd gehad, waardoor ze vaak in de criminaliteit belandden. Is dat een excuus? Nee. Is dat een verzachtende omstandigheid? Ongetwijfeld. In de familie is er ook vaak sprake van aids, net omdat ze weten hoe verschrikkelijk het is, zijn ze waarschijnlijk bang om te weten of zij het ook effectief hebben.

One – night stand

Maar nog steeds gaan we uit van het stereotype dat iemand die seropositief is altijd een zwarte is. Om dit stereotype te ontkennen gaan we op bezoek bij Sarah. Tijdens een one – night stand heeft zij het virus opgelopen. Wanneer ze het hoorde stortte heel haar wereld in. Toen een vriend, die ook aids had, belde besloot ze met hem te praten. Hierdoor kon ze haar ziekte op een betere manier plaatsen.

Ze besloot ook contact te zoeken met de man die haar besmette. Toen hoorde ze het nieuws dat hij zelfs wist dat hij seropositief was! Uiteraard was ze razend, maar anderzijds besefte ze ook wel dat er een gedeelde verantwoordelijkheid was. Sarah besloot ook om mensen te helpen die seropositief waren, mede ook omdat dit haarzelf ook kon helpen. Veel mensen hebben een negatieve kijk op het seropositief zijn en geven het slachtoffer altijd de schuld. In de praktijk is dit zeker niet altijd waar. Het is vaak ook moeilijk om je leven terug op een normale manier te beleven wanneer je seropositief bent omdat de mensen “bang” zijn om met je om te gaan. Uiteindelijk wilde ze ook haar droom om een kindje te krijgen verwezenlijken. Ze besloot daarom om een spermadonor te zoeken en vond deze ook. Op 1 december, op Wereldaidsdag, verloor ze haar kindje. Dat was uiteraard een ramp. Ook een tweede zwangerschap mislukte jammer genoeg.

Verder beseft ze wel dat ze geluk heeft dat ze een Europese is. De laatste jaren zijn er in Europa uitstekende medicijnen beschikbaar om het virus af te blokken.

Genoeg is genoeg

Achieng werd op non – actief gezet door de Anglicaanse kerk. Maar ondanks dat ze op non – actief is gezet krijgt ze nog een toelage en een appartementje. Hierdoor wilt de Anglicaanse Kerk ervoor zorgen dat haar verhaal niet naar buiten komt. Na het gesprek komen Achieng, Annemie en Lieve Mbaika tegen. Mbaika is een seropositieve prostituee. Wanneer ze terug naar het hotel vertrekken en de twee Afrikaanse dames naar hun kamer wil nemen, zegt de manager dat dit niet mag. Dit is toch wel een schoolvoorbeeld dat in Afrika nog steeds niet iedereen gelijk behandeld wordt.

Ook Mbaika is een vrouw die een slechte jeugd heeft gehad. Op haar twaalfde werd ze al gedwongen om in de prostitutie te gaan werken. Als prostituee krijg je geen respect van de mannen. Daarom verzamelden ze de vrouwen in de Cosewach. Dit was een organisatie waarbij de prostituees elkaar financieel probeerden te helpen. Vaak worden de prostituees ook mishandeld en de politie doet gewoon mee. Een condoom is ook heel duur (20 cent) zeker als je maar 1 euro per klant verdient.

Het gaat soms zelfs zo ver dat de prostituees zelfs vernederd worden. Ze proberen dan de dader in groep te straffen door hem te bestelen of wanneer hij het echt te bont heeft gemaakt door hem de ziekte ook te geven.

Het volgende hoofdstuk gaat over vijf prostituees en wat zij allemaal al hebben meegemaakt.

Vijf prostituees

De eerste prostituee die beide dames spreken is Deborah. Omdat ze haar kinderen niet meer te eten kon geven, besloot ze in de prostitutie te gaan werken. Wanneer men uiteindelijk in de prostitutie gaat werken, schelden de mannen je uit en mishandelen ze je ook vaak. Het is dan ook geen wonder dat ze mannen haat. Het zal je dan ook niet verbazen dat haar status positief is. Sommige mannen gaan dan weg, Anderen trekken zich daar niets van aan omdat ze toch niet tegen aids vechten. Momenteel zit Deborah er bijna compleet door, zowel fysiek en mentaal. Ze mag zelfs haar kleren niet meer aan een wasdraad hangen, mag geen gebruik maken van gemeenschappelijke toiletten en moet haar behelpen met een verroest conservenblikje.

Haar dochters maken hetzelfde lot mee. Het is dus eigenlijk geen wonder dat ze alle hoop verloren heeft.

Ook Lucy werd de prostitutie in gedwongen. Hier wordt ze ook vaak bestolen: sommige mannen pakken haar geld gewoonweg terug af. De mannen willen ook zelden een condoom aandoen. Uiteraard haat zij mannen ook, maar ze heeft haar nog nooit op hiv laten testen. Door haar overtuigingskracht heeft ze het echter zelden zonder condoom gedaan, maar toch is ze bang dat ze het virus heeft.

Zowel Benta en haar dochter Lin zijn besmet. De mannen denken dat ze van hiv kunnen afgeraken door een klein meisje te verkrachten. Net daarom beschermt ze haar dochter heel goed.

Penninah is ook seropositief. Net zoals haar dochter omdat haar dochter werd verkracht toen ze even alleen thuis was. Ook zij is besmet geraakt door het feit dat de mannen geen condoom wilden gebruiken.

Haat in de ogen

Hierna vertrekken de dames met Achieng naar Kibera. Hier ontmoeten zij Sabine, die na de dood van haar man moest trouwen met zijn schoonbroer. Dit weigerde ze echter, gelukkig maar, want anders was zij waarschijnlijk ook positief geweest omdat hij het ook was. In deze sloppenwijk is maar liefst tachtig procent van de populatie met hiv besmet.

De meeste vrouwen worden hier door hun man besmet. Wanneer de vrouw doodgaat, wordt ze onmiddellijk vervangen door een nieuwe. Zonder enig probleem kunnen de mannen hier tien of twaalf echtgenotes hebben en hen één voor één besmetten. De meeste vrouwen haten dan ook hun man. Om het met een voorbeeld te stellen vertelt zij iets meer over Joseph en Rose. Joseph is zevenveertig jaar en heeft twee echtgenotes. Toen hij zich voor het eerst liet testen, weigerde hij dit te vertellen. Pas na zijn tweede test zei hij het tegen zijn echtgenotes. Ook hij gebruikt zelden een condoom waardoor zijn vrouwen ook besmet zijn. Je kan gewoonweg zien dat zijn vrouwen hem ook haten, maar een man is te dominant in Afrika.

Niet elke Afrikaanse vrouw is een prostituee. Halima is een 38 – jarige kippenverkoopster. Maar ook zij is positief door haar overleden man. Als vrouw moet je ervoor zorgen dat je niet te snel aan hiv sterft want dan denken de mensen dat jij het de man hebt gegeven.

Het project van Achieng

In Nairobi stelt ze haar opvangproject voor om ervoor te zorgen dat jonge criminelen een betere begeleiding krijgen. Rechnet is de naam van het jaar en het wilt zeggen “Renish Hope for Change Network”. Het is een opvoedingsproject voor criminelen tussen veertien en vijfentwintig jaar oud. Ze hebben fouten gemaakt en dat wilt ze zeker niet minimaliseren. Daarom heeft ze een meisje uitgenodigd die door jongens als hun verkracht en mishandeld werd. Ze is 20 jaar oud en haar eerste seksuele ervaring was een groepsverkrachting waardoor ze zwanger werd. Om het kind te onderhouden moest ze wel in de prostitutie gaan.

Ze is nog steeds niet getest op hiv omdat ze er doodsbang voor is. In het zaaltje is het dan ook doodstil. Men gaat verder door één van de criminelen voor te stellen. Zijn naam is Abdi en hij heeft vaak deelgenomen aan verkrachtings- en moordpartijen. Hij wijt zijn misdaden aan het feit dat diefstal de enige manier is om te overleven in Mathare. Hij heeft ook heel wat seksuele risico’s genomen maar heeft zich nog niet laten testen op aids. Tegenwoordig probeert hij zich te beheersen en niet meer te verkrachten.

Wanneer Abdi wordt geconfronteerd met zijn verkrachting van Winie, neemt hij dit nogal laconiek op. Hij verontschuldigd zich wel voor zijn daden, maar je kan afleiden dat het niet echt gemeend was. Abdi leek zich nauwelijks te realiseren wat hij effectief verkeerd heeft gedaan. De enige reden waarom hij niet meer verkracht is omwille van het hiv – risico.

Candlelight dinner

Achieng heeft terug een vreemde koorts. Men begint dan ook te speculeren wat er zal gebeuren wanneer Achieng er niet meer is. Lieve vraagt dan aan Achieng wat ze zou doen wanneer iemand Hope zou willen adopteren indien deze personen uit België zouden komen. Achieng zegt vastbesloten dat ze het voorstel zou aanvaarden. Ze smsen hun mannen en de vrouwen moeten zelf beslissen. De mannen zeggen hun dat ze achter hun beslissing zullen staan.

In het dorp Kabondo komen de twee vrouwen ook in contact met de moeder van Achieng. Ze zegt niet dat ze aids heeft.Waarschijnlijk wel aangezien haar echtgenoot aan aids was gestorven.

In dit dorpje besluiten ze ook om Hope te adopteren omdat de situatie van Achieng achteruit gaat. De volgende schooldag gaat Achieng proberen de schoolkinderen te overtuigen om zich te laten testen voor aids. Als ze dit doen kan er nu al ingegrepen worden en zullen ze medicijnen krijgen.

De volgende dag rijdt ze naar het huis waar zij en haar overleden man leefden. Zij mag hier echter niet binnen omdat de schoonfamilie er toch vanuit gaat dat Achieng bijna dood is. Ze willen niets liever dan dat ze zo snel mogelijk sterft.

Een ander probleem in de Afrikaanse cultuur is de “wife inheritance”. Dit wilt zeggen dat wanneer een man sterft zijn vrouw moet trouwen met haar schoonbroer. Deze man behandeld je dan ook vaak slecht. Wanneer een vader sterft, moeten ook zijn dochters ritueel “gezuiverd” worden. Dat zorgt ervoor dat het aids – virus nog meer verspreid wordt. Wanneer een weduwe dit niet wilt tijdens haar leven, doet men dit zelfs na haar dood! Verder is er ook vrouwenbesnijdenis aanwezig in Kenia, maar wat zelfs nog schokkender is is dat men in sommige Keniaanse stammen als ritueel de baby opeet.

Ze zegt ook dat Europeanen altijd denken in termen van virussen en medicijnen maar in Kenia speelt bijgeloof ook een grote rol. Veel Afrikanen zijn echter ook heel gesloten over seks. Een condoom is een taboe in Afrika, hoe kan men dan beschermd zijn tegen hiv en aids?

Gouden zaken

De volgende dag vertrekken ze naar Oyugi om Herin te bezoeken. Haar man is in 1999 aan aids gestorven zonder dat zij wist dat hij aids had. Na zijn dood heeft de schoonfamilie haar alles afgenomen. Kort nadien stierf ook haar eerste dochter aan aids. Wat haar ontzettend pijn doet is ook het feit dat verschillende van haar kinderen seropositief zijn.

In dit dorp komen we ook Judith tegen. Zij is ook positief net als haar man. Haar man wilt er echter niet over spreken. Op dit moment is ze zwanger en ze hoopt dan ook dat het kindje er snel zal zijn. Omdat ze weet hoe hard het leven is als vrouw hoopt ze dat haar kindje een jongen zal zijn. Haar vriendin Rose is er nog erger aan toe: zij zit momenteel in een vergevorderd aidsstadium. Ze schrijft echter haar ziekte niet toe aan hiv maar aan het feit dat ze behekst zou zijn. Hieruit kan je nog eens afleiden hoe bijgelovig deze mensen zijn.

Hierna komen we nog maar eens in aanraking met de keiharde realiteit. Lilian (14 jaar), Susan (10 jaar), Rose (3 jaar) en Josephine (7 jaar), Victor (6 jaar) en Mary (10 jaar) hebben allemaal gemeen dat ze positief zijn. Ondanks hun jeugdige leeftijd zijn zij dus ook al besmet! Hierna vertrekken Achieng en beide dames naar een begrafenis van een vriendin die overleden is aan hiv. Amper 41 jaar is ze geworden. Volgens de dokter is ze gestorven aan longontsteking.

Op de begrafenis vraagt ze ook wie zich heeft laten testen. Er gaan slechts enkele handen effectief de lucht in. Men durft gewoon de ziekte niet te erkennen!

Twee stukken

Wanneer ze bij de grootmoeder van Achieng logeren, komen ze ook in contact met Rebecca. Zij komt uit Mathare, een plaats waar het ontzettend gevaarlijk is. Als meisje moet je constant op je hoede zijn maar ook thuis is er geen rust. Als de moeder haar lichaam verkoopt, doet ze dat in één van de kamers. Haar kinderen zien haar bezig en vinden dat de normaalste zaak van de wereld. Zo gaat een man dus om met een vrouw, denken de jongens. De meisjes op hun beurt denken dat een vrouw zo geld moet verdienen.

Zij heeft echter respect voor het werk dat Achieng doet, maar zelf durft ze de stap niet zetten om zich te laten testen. Puur omdat ze bang is voor het resultaat. Indien dit zo is, dan zou ze instorten. Terwijl Lieve en Annemie met Rebecca hadden gepraat, was Achieng met Hope naar het hospitaal gegaan. Op 4 oktober vertrekken Annemie en Lieve uit Nairobi. Ze hebben afgesproken dat Achieng over zes weken naar België komt en Hope meebrengt. Ondertussen lichtten beide dames zich in over de adoptiemogelijkheden.

Nu weten we al iets meer over de aidsproblematiek in Afrika. Hoe zit dat eigenlijk bij ons? Hebben wij ook te maken met zulke taferelen in Europa? Daar wil ik het nu graag over hebben.